จิตคือป่า ป่าคือจิต

จิตคือป่า ป่าคือจิต

เปรียบเสมือนเราได้ผลไม้จากป่า ผลไม้ที่ได้มาจากต้นไม้ในป่า มิใช่ป่ามันออกดอกออกผลมาให้เรา ป่าไม่มีต้นไม่มีดอกไม่มีผล เพราะป่าไม่มีอยู่จริง อาการของจิตก็เช่นกัน อาการรู้ รู้สึก จำ ปรุง เป็น รัก โลภ โกรธ หลง ความต้องการ ยึดมั่นถือมั่น ความสุข ความทุกข์ ความรู้ ความคิด ความเห็น ความเชื่อ ความงมงาย ความฉลาด ปัญญารอบรู้ ฯลฯ อาการต่างๆเหล่านี้เหมือนกับผลไม้ที่ได้จากต้นไม้ในป่า อาการเหล่านี้จึงเป็นอาการของธาตุทั้งสี่ ธาตุใดธาตุหนึ่งที่อยู่ในจิตแสดงออกมา มิใช่จิตมันแสดงอาการ เพราะจิตเป็นสิ่งที่ไม่มีอยู่จริงเหมือนป่า ป่าออกดอกออกผลไม่ได้ฉันใด จิตก็แสดงอาการใดๆไม่ได้ฉันนั้น ต้นไม้ในป่าเป็นผู้ออกดอออกผลฉันใด ธาตุที่อยู่ในจิตก็เป็นผู้แสดงอาการฉันนั้น

นี่คือความเป็นอนัตตาของจิต สภาพที่ไม่มีอยู่จริงของจิต ไม่ควรยึดถือว่าป่ามีตัวตนฉันใด ก็ไม่ควรยึดถือว่าจิตมีตัวตนฉันนั้น ใครเห็นเช่นนี้ เขาย่อมพบกับความสิ้นสุดทุกข์ได้อย่างแน่นอน

เจริญธรรม
สะมะสุโขภิกขุ